Туризм және спорт вице-министрі Ержан Еркінбаевтың 2025 жылғы 19 наурызда сенат отырысында жасаған мәлімдемесінен кейін Қазақстанда құмар ойын аймақтарын кеңейту мәселесі тағы да талқылауға түсті. Оның сөзіне қарасақ, Маңғыстау, Алматы, Жетісу облыстарымен қатар шекаралас аймақтар қарастырылуда. Сонымен қатар, жаңа аймақтар тек шетелдік туристерге бағытталатынына баса назар аударылады.
Дегенмен, қолданыстағы ойын инфрақұрылымы жүйелі дағдарысты бастан кешіріп жатқан жағдайда, оны кеңейту идеясы ынта тудырмайды, керісінше маңызды сұрақтар пайда болады. Қазіргі кезде сала географиялық кеңеюді емес, жүйелі қалпына келтіруді талап етеді.
Жағдайды түсіну үшін сандарға жүгіну керек. 2007 жылы Қазақстанда ресми түрде 140 астам казино мен ойын автоматтары залы жұмыс істеді. Ойын бизнесін Қапшағай су қоймасы (қазіргі Қонаев қаласы) жағалауындағы және Бурабай ауданындағы арнайы аймақтарға ауыстыру туралы заң қабылданғаннан кейін нарық тарыла бастады. 2017 жылға қарай лицензиясы бар 13 казино мен 17 ойын залы ғана қалды.
2025 жылдың сәуіріндегі ағымдағы деректерге сәйкес, елімізде небәрі сегіз заңды нысан жұмыс істейді: жетеуі Қонаевта және біреуі Бурабайда. Бұл 18 жыл ішінде сала он бес есе қысқарды деген сөз.
Бұған таяуда, Қонаевтағы тағы бір ойын мекемесінің, 15 жылдан астам табысты жұмыс істеп келе жатқан «Торнадо» ойын автоматтарының шағын залының жабылуы дәлел болды.
Құмар ойындар секторына инвесторларды тарту туралы айтатын болсақ, заңды сұрақ туындайды: біз бүгін оларға тұрақты бизнес үлгісі ретінде не көрсете аламыз? Қолданыстағы жобалардың орнына қараусыз қалған ғимараттар, бос тұрақтар бар. Немесе ең көрнекті және символикалық мысалдардың бірі — Қонаевтағы бұрынғы «Royal Plaza» казиносының ғимараты. Кезінде ол ойын индустриясының бір бөлігі болған, бүгінде мұнда Алматы облысының әкімдігі орналасқан. Бұл трансформация өзі айтып тұр, туризм мен капитал ағынына арналған инфрақұрылым әкімшілік кеңселерге айналуда. Бұл әшейін ғана инвестициялық әлеуетті жоғалту емес, бұл саланы дамытуға жүйелі көзқарастың жоқтығының айқын нәтижесі.
Бұдан бөлек, заңды сайттардың жойылуы аясында жасырын ойын мекемелері, лотерея клубтары мен көптеген тыйым салынған онлайн-казинолар ретінде жасырылған заңсыз залдар саласы гүлденуді жалғастыруда. Егер жаңа инвесторлар бұл секторға кіруге шешім қабылдаса, тең және ашық шарттармен емес, дәл осы көлеңкелі нарықпен, бәсекелесуі керек.
Қолданыстағылардың қазіргі күйінде жаңа ойын аймақтарын ашу — бұл даму емес, нақты мәселелерді «жаңа жобалар» шымылдық артына жасыру әрекеті. Географиялық экспансияны талқыламас бұрын салық және реттеу саясатын тұрақтандыру, инвесторлар үшін болжамды жағдай жасау, астыртын сегментке қарсы күресті күшейту және қолданыстағы ойын аймақтарын жандандыру қажет.
Онсыз кез келген экспансия прогреске еліктеуге айналады және саланың тоқырауын тездетеді. Елге картадағы жаңа орындар емес, тұрақтылық пен ашықтықтың жаңа үлгісі керек.